اخبار

شب یلدا/چله آیینی فرهنگی باستانی متعلق به ایرانیان است، اگر چه از سال گذشته در فهرست یونسکو به عنوان نوزدهمین میراث ناملموس ایران ثبت جهانی شده، اما سالیان دور و دراز است فراتر از مرز و جغرافیای منطقه ایران فرهنگی در گوشه‌گوشه جهان می‌شناسند و آوازه جهانی دارد.

رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی با توضیح درباره دو واژه «یلدا» و «چله»، ناگفته‌هایی را از این آیین مطرح کرد.

شب یلدا یا همان شب « چله» در خراسان شمالی هر ساله با آداب و رسوم خاص برگزار می‌شود و البته در خطه گنجینه فرهنگ ها و رنگین کمان قومیت ها رنگ و بوی خاص دارد.

خورشید امسال در ساعت ۶ و ۴۳ دقیقه و ۲۲ ثانیه، هنگامه‌ای که سیاهیِ شبِ پنج شنبه ۳۰ آذر به سپیدی صبح جمعه می رسد، از برج «قوس» به برج «جَدی» تحویل داده می شود و «یلدا» بهانه ای ست برای همین لحظه، یعنی رسیدن به "خُرَم روز" و خورشید از همین روز بیشتر در آسمان می‌پاید و به مرور تا یکم تیر و چله تابستان بالنده‌تر می‌شود.

برپایی آیین شب یلدا از آداب و رسوم کهن ایران است که ریشه در فرهنگ این مرز و بوم دارد و قصه‌گویی و در اصطلاح محلی "اِوسونه‌گویی" (افسانه‌گویی) از برنامه‌های سنتی این شب در شهرستان گناباد، واقع در جنوب استان خراسان رضوی است.

ایرانیان چندین هزار سال است که یلدا آخرین شب پاییز را که درازترین و تاریک‌ترین شب سال است جشن می گیرند؛ این آیین کهن در استان یزد نیز شبی زیبا و خاطره‌انگیز را رقم می زند.

هر گوشه از ایران خرده‌آیین‌های متفاوتی برای شب یلدا دارند، اما در مناطقی این آیین با روایت‌های متفاوتی همراه است.

دبیر انجمن ایرانشناسی در تحلیل بی‌توجهی به عِرق ملی و هویت ایرانی در برخی رویدادهای سیاسی و اجتماعی اخیر می‌گوید: رویدادهای اخیر نشان داد که در زمینه آموزش مستقیم و غیرمستقیم هویت ایرانی کوتاهی داشته‌ایم.

رئیس انجمن ایران شناسی با اشاره به برخی از آثار باستانی که نام برخی حیوانات روی ماه‌ها درج شده، از انتساب قدمت ۷ هزار ساله به شب چله سخن گفته و می‌افزاید: اما مسلم است که مراسم چله را دست کم از دوران هخامنشیان به عنوان یک شب خاص داریم.

شب یلدا تنها یک مراسم نیست و یک مبدا فکری، فرهنگی بسیار عمیقی دارد. وقتی به ظاهر شب یلدا نگاه کنید، تنها این مراسم را می بینید، اما در عمق مطلب یک اندیشه جهانی و انسانی بزرگی می بینید که این اندیشه تقریبا امروز در تمام جهان جاری است.